Obserwowanie otoczenia w warunkach ograniczonej widoczności, czyli, na przykład, w nocy, jest dla ludzkiego oka utrudnione. Z pomocą może przyjść specjalistyczna technologia w postaci termowizji i noktowizji. W jakich jednak sytuacjach wybrać jedno z tych rozwiązań? Co wybrać: noktowizor czy termowizor? W tym materiale spróbujemy ocenić przydatność obu technologii.
Czym jest noktowizja?
Noktowizja i używane w ramach tej technologii noktowizory pozwalają na obserwację otoczenia w warunkach niedostatecznego oświetlenia czy ograniczonej widoczności. Co jednak najistotniejsze, wymagają nawet minimalnego, ale jednak dostępnego oświetlenia, nawet tego naturalnego (księżyc). Funkcjonalność noktowizji polega bowiem na wzmocnieniu tego światła. Oznacza to, że wbrew obiegowej opinii, klasyczny noktowizor nie działa w absolutnej ciemności.
W najnowocześniejszych urządzeniach noktowizyjnych stosowane są jednak wiązki światła podczerwonego (emitowanego przez specjalny iluminator), które mają za zadanie „imitować” naturalne oświetlenie – w dużym skrócie oznacza to, że taka wiązka zostaje na tyle wzmocniona, by możliwe było obserwowanie otoczenia nawet w całkowicie ciemnym, zamkniętym pomieszczeniu.
Noktowizory analogowe i cyfrowe
Zasadniczo noktowizory podzielić można na dwa rodzaje, to jest na noktowizory analogowe i cyfrowe. Te pierwsze stanowią pewnego rodzaju standard, a sama technologia to złożone połączenie zaawansowanych układów optycznych i elektroniki. Pomimo, że jest to rozwiązanie wyjątkowo zaawansowane, jest stopniowo wypierane przez urządzenia cyfrowe.
Cyfrowe noktowizory działają już na nieco innym poziomie. Co interesujące, taki sprzęt nie pokazuje użytkownikowi obrazu w czasie rzeczywistym, a, do pewnego stopnia, klatki zarejestrowanego ułamek wcześniej nagrania. W tym bowiem wypadku noktowizor rejestruje obraz z otoczenia, który jest następnie natychmiast przetwarzany w obiektywie, odpowiednio wzmocniony i rozjaśniony. Oczywiście, im lepszej jakości noktowizor cyfrowy, tym szybciej i dokładniej odwzorowywany będzie obraz przed okiem użytkownika. Takie urządzenia są zasilane bateryjnie, najczęściej poprzez zintegrowany akumulator.
Jakie noktowizory dostępne są na rynku?
Miłośnicy filmów szpiegowskich czy o tematyce militarnej mogą wyobrażać sobie noktowizory jako charakterystyczne, dość toporne urządzenia/maski zakładane na oczy. To zazwyczaj faktycznie sprzęt wykorzystywany zawodowo, przez specjalistów – na przykład żołnierzy czy komandosów. W sprzedaży można natomiast znaleźć noktowizory znacznie poręczniejsze, mniejsze i przystosowane do użytkowania także w mniej profesjonalny sposób.
Jednym z przykładów takiego sprzętu może być noktowizor na hełm – niewielkie urządzenie montowane do osłony głowy. Tego rodzaju rozwiązanie jest niezwykle wygodne i bezpieczne – nie wymaga użycia rąk, a dzięki solidnemu mocowaniu nie należy obawiać się przypadkowego oderwania noktowizora, zwłaszcza w trakcie szybkiego przemieszczania się.
Innym rodzajem noktowizorów wykorzystywanych nie tylko przez profesjonalistów, są lunety z noktowizorami lub celowniki noktowizyjne, czyli wyposażenie przeznaczone do broni palnej lub, na przykład, replik ASG.
Co to jest termowizja?
Termowizja, podobnie, jak noktowizja, pozwala na obserwowanie otoczenia w warunkach ograniczonej widoczności. Tutaj zasada działania jest jednak odrobinę inna, ponieważ urządzenia termowizyjne nie opierają swojej funkcjonalności na świetle widzialnym (mówiąc inaczej, nie jest potrzebne żadne oświetlenie do tego, by termowizja przekazywała obraz do odbiorcy).
W przypadku termowizji dochodzi do detekcji promieniowania podczerwonego, jakie jest emitowane przez obserwowane obiekty (zwierzęta, ludzi, maszyny). Urządzenie analizuje dane i tworzy obraz, prezentujący różnicę temperatur pomiędzy kolejnymi elementami otoczenia. Każdy z obiektów emituje bowiem ciepło w indywidualnym dla siebie zakresie temperaturowym, co pozwala rozróżnić zarówno postać ludzką, jak i pojazd czy innego rodzaju elementy znajdujące się wokół.
Termowizory dostępne dla hobbystów
Przez długi czas technologia termowizyjna była dostępna w bardzo ograniczonym zakresie, praktycznie tylko dla służb różnych kategorii. Z czasem, jak zresztą większość takich rozwiązań, termowizory stały się powszechniejsze – zaczęli korzystać z nich, chociażby, myśliwi.
Obecnie wiele ogólnodostępnych urządzeń wykorzystuje zjawisko termowizji. Wśród sprzętów tej kategorii wymienić można, chociażby:
Urządzenia te są obecnie na tyle skuteczne, że bez trudu można obserwować z ich pomocą dowolne otoczenie, nie tylko w nocy, ale też w przypadku innych ograniczeń widoczności (na przykład zamglenia, silnych opadów czy zadymienia).
Noktowizja a termowizja – podobieństwa
Zarówno noktowizja, jak i termowizja są obecnie rozwiązaniami technologicznymi dostępnymi dla wielu osób i są chętnie wykorzystywane w różnego rodzaju aktywnościach outdoorowych. Warto zatem, przed podjęciem wyboru, sprawdzić podobieństwa i różnice obu tych udogodnień.
Najistotniejszą, wspólną cechą noktowizji i termowizji jest możliwość obserwacji otoczenia w warunkach utrudnionych – zarówno, jeśli mowa o ograniczonym oświetleniu, jak i o warunkach pogodowych. W obu przypadkach jest też wykorzystywane promieniowanie podczerwone, chociaż na odmiennych zasadach.
Kolejnym podobieństwem jest też dostępność. Noktowizory i termowizory, w różnych formach wyposażenia, można bez większego trudu kupić stacjonarnie i w sklepach internetowych (tutaj jednak warto być ostrożnym – tanie, reklamowane jako wysokiej jakości urządzenia za raptem kilkadziesiąt złotych to właściwie zabawki, które na niewiele zdadzą się w trudnych warunkach).
Noktowizja i termowizja – czym się różnią?
Pomimo możliwości pracy w podobnych warunkach, należy mieć na uwadze fakt, że noktowizja i termowizja znacznie się od siebie różnią. Przede wszystkim mowa tu oczywiście o sposobie działania – w noktowizji dostępny rodzaj oświetlenia (sztucznego lub naturalnego) zostaje wzmocniony tak, by uzyskać obraz, a w termowizji obraz formowany jest na podstawie analizy różnic temperatur poszczególnych elementów znajdujących się w polu widzenia urządzenia.
Do tego noktowizory są szczególnie przydatne w nocy – termowizory z kolei są urządzeniami, które można skutecznie wykorzystywać także w dzień. Użytkownicy zwracają ponadto uwagę na kwestię szczegółowości obrazu.
Nowoczesne urządzenia noktowizyjne przekazują dość szczegółowy, wyraźny widok otoczenia i znajdujących się w nim obiektów. Termowizory nie zapewniają tak wielu szczegółów – tworząc za to obraz wyróżniający się kolorystycznie, ale nie detalami.
Kiedy przydają się noktowizory i termowizory?
Mówiąc o typowo hobbystycznym wykorzystaniu, termowizory i noktowizory są niemal powszechnie stosowane we wszelkiego rodzaju sportach czy aktywnościach outdoorowych, organizowanych nierzadko właśnie w trudniejszych warunkach, by wzmocnić wrażenia osób w nich uczestniczących.
Powszechne jest obecnie stosowanie wyposażenia noktowizyjnego w rozgrywkach airsoftowych czy paintballu (na przykład w pomieszczeniach). Tego rodzaju sprzęt może być również dobrym wsparciem dla myśliwych uczestniczących w nocnych polowaniach.
Termowizory mogą mieć bardzo podobne zastosowanie, przy czym, jak wspomnieliśmy, mogą być użytkowane także w ciągu dnia, ale nadal przy warunkach ograniczonej widoczności. W przypadku używania termowizji podczas, na przykład, polowań, ważne jest umiejętne odczytywanie parametrów – głównie po to, by zachować maksymalne bezpieczeństwo swoje, jak i innych uczestników.
Obie technologie wizyjne mogą być ponadto przydatne w trakcie mniej intensywnych aktywności. Osoby uprawiające bushcraft czy organizujące wyprawy survivalowe również chętnie sięgają po te rozwiązania, przy czym tutaj stawia się raczej na noktowizję, przydatną właśnie nocą.
Nie tylko hobbystyczne wykorzystanie termowizji i noktowizji
W tym miejscu warto też wspomnieć przynajmniej kilkoma słowami o innych możliwościach zastosowania termowizji i noktowizji – niekoniecznie w celach hobbystycznych.
Noktowizory to urządzenia powszechnie stosowane przez różne służby, w tym przez żołnierzy czy strażników granicznych, którzy zobowiązani są do patrolowania często trudnego terenu nie tylko w ciągu dnia, ale też i w nocy.
Termowizja jest z kolei technologią nierzadko ratującą życie. To powszechne już rozwiązanie ratownicze – w przypadku poszukiwania ofiar w gruzowiskach i innych miejscach katastrof to właśnie wyraźna różnica temperatury pokazywana przez termowizory pozwala szybciej i skuteczniej identyfikować miejsca, w których należy szukać ofiar.
Co ciekawe, termowizję można wykorzystać z powodzeniem także w budownictwie czy przy kontroli złożonych instalacji różnego rodzaju. Detekcja zmian temperatury pozwala bowiem identyfikować różne nieprawidłowości, na przykład takie, jak wycieki.
Co wybrać – noktowizję, a może jednak termowizję?
Odpowiedz na to pytanie będzie tak właściwie jednoznaczna – wybierz to, co będzie faktycznie bardziej przydatne w Twojej sytuacji! Szukając sprzętu usprawniającego przemieszczenie się przy ograniczonym oświetleniu, to właśnie noktowizor powinien stanowić podstawowe wyposażenie. Jeżeli jednak szukasz rozwiązania nieco bardziej wszechstronnego, chociaż wymagającego do tego pewnego opanowania obsługi i analizy uzyskiwanych parametrów, śmiało sięgnij po termowizor.
