Maskowanie a sztuka wojenna
Poprzez maskowanie żołnierz może się ukryć przed przeciwnikiem, pozoruje swoje działania, wprowadza dezinformacje w szeregach wroga oraz może przeprowadzać działania demonstracyjne. W sztuce wojskowej wyróżnia się trzy podstawowe rodzaje kamuflowania:
- Maskowanie taktyczne nazywane bezpośrednim, rozumiane jako ogół wszelkich przedsięwzięć mających na celu ukrycie wojsk, obiektów i sprzętu poprzez wykorzystanie warunków maskujących terenu.
- Maskowanie operacyjne przeprowadzane w celu zabezpieczenia działań operacyjnych. Celem jest znaczne wprowadzenie przeciwnika w błąd, co jest podstawą do przeprowadzenia operacji pomyślnie.
- Maskowanie strategiczne, rozumiane jako ogół działań, których celem jest ukrycie przygotowywanej operacji strategicznej lub kampanii wojennej. Najważniejsze podczas tego typu działań jest ukrycie rzeczywistych działań wojsk w celu dezinformacji przeciwnika i uśpienia jego czujności. Przykładem mogą być manewry aliantów podczas przygotowywania Operacji Overlord – lądowania w Normandii.
Najważniejsze zasady kamuflowania
Zgodnie z podręcznikami wojskowymi, maskowanie powinno opierać się na czterech zasadach:
- aktywności ( ciągłe wprowadzanie przeciwnika w błąd),
- ciągłości ( kamuflowanie obiektów, sprzętu należy prowadzić bez przerwy i konsekwentnie).
- wiarygodności ( wszelkie działania kamuflujące muszą być prawdopodobne, opierać się na ukształtowaniu terenu, charakterystyce roślinności, dostosowane do pory roku i zaistniałej sytuacji),
- różnorodności ( stosowane maskowanie musi wystrzegać się szablonowości, należy nie stosować jednakowych i powtarzających się rodzajów maskowań).
W celu maskowania stosuje się najróżniejsze środki
Do naważniejszych środków maskowania należą:
- odzież maskująca
- maski etatowerożki kątowe
- ekrany cieplne
- makiety techniki i uzbrojenia
- różnego rodzaju pokrycia pochłaniające fale radiowe i elektryczne
- zagłuszacze
- zasłony dymne
- całe spektrum farb
Podstawową i najważniejszą zasadą przestrzeganą przez wszystkie armie świata jest zasada dyscypliny maskowania. Kamuflowanie musi być wykonywane w sposób dokładny, wykonywane we właściwym czasie z przestrzeganiem zasad maskowania i wprowadzane przez wszystkie rodzaje wojsk, służb czy związki taktyczne z wykorzystaniem działań rozpoznawczych.
Odzież w kamuflażu
Odzież kamuflażowa jest podstawowym elementem sztuki maskowania. Jest również najbardziej charakterystycznym działem tej sztuki. Wykorzystywane w armiach całego świata, firmy prywatne, graczy ASG, miłośników bushcraftu i surwiwalu czy myśliwych.
Zastąpienie kolorowych, wyróżniających się z terenu mundurów wojskowych stosowanych w XVIII wieku czy podczas wojen napoleońskich było spowodowane całkowitą zmianą prowadzenia działań wojennych. Rewolucja zaczęła się powoli już w czasie wojen burskich, a szczyt osiągnęła podczas I wojny światowej. W czasie II wojny światowej sztuka kamuflażu stała się nieodłącznym elementem prowadzenia działań wojennych.
Kamuflaże możemy podzielić na:
- mimetyczne
- foto-realistyczne
- deformujące
- pikselowe
Kamuflaże mimetyczne
Kamuflaże mimetyczne wykorzystują technikę, którą można określić „efektem kameleona”. Polegają one w największym uproszczeniu na upodobnieniu żołnierza poprzez jego strój do środowiska naturalnego, w którym się znajduje i dzięki temu doprowadzić do oszukania wzroku przeciwnika. Ma to bezpośredni związek z ludzkim systemem nawigacyjnym i ostrzegawczym, czyli widzeniem przestrzennym. Najczęściej formą kamuflaży mimetycznych są jednolite barwy mundurów. Na kolor munduru składa się ten, który dominuje w danym środowisku. Najpopularniejsze to kolory khaki, oliwkowy, ochry. Świetnym przykładem jest amerykański Olive Drab stosowany w Wietnamie. Wadą stosowania jednolitego koloru w kamuflażu mimetycznym jest mała skuteczność na małych i średnich odległościach i stwarzanie tzw. szumu kolorystycznego.
Drugim typem kamuflaży mimetycznych/upodabniających są wzory wykorzystujące wielobarwne plamy wzorowane na naturalnym otoczeniu, takich jak gałązki, liście, łodygi, trawy, kamienie, krzaki, podłoża. Tutaj przełomowa okazała się II wojna światowa. Ten typ głównie stosowano w Armii Czerwonej i amerykańskiej. Przykładowo słynny amerykański Duck Hunter. Polski powojenny kamuflaż Puma, będący dość charakterystycznym elementem PRL-owskiej wojskowości również jest przykładem wykorzystania mimetyzmu.
Kamuflaże fotorealistyczne
Kamuflaże fotorealistyczne skupiają się na odwzorowywaniu naturalnego obrazu w skali 1 do 1. Zazwyczaj przedstawiają roślinność leśną, trzciny, bagna, bagienne trawy i krzewy, czaszki zwierząt, ptactwo. Przykładem są słynne kamuflaże RealTree, Kanati, Buck Camo. Problemem stosowania ich jest ich ścisłe dopasowanie do jednego rodzaju terenu, pory roku czy typu roślinności.
Kamuflaże deformujące
Kamuflaż deformujący, którego celem jest oszukanie widzenia centralnego, poprzez rozbicie sylwetki składają się najczęściej z kilku lub wielu nieforemnych figur jako nieregularnych plam z wykorzystaniem kontrastowości kolorów. Rozbieżność pomiędzy plamami a konturami kamuflowanego obiektu bądź środowiska znacznie polepsza ukrycie w terenie. Polega to bezpośrednio na problemie z identyfikacją dla widzenia centralnego „co tak naprawdę widzimy”. Samo wykrycie zakamuflowanego obiektu lub żołnierza nie wpływa na określenie w mózgu jego właściwości ruchu bądź prędkości. Najlepszym przykładem są niemieckie kamuflaże drugowojenne we wzorze Splinter, Swedish Camo M90, brytyjska kurtka Denisona.
Na skuteczność kamuflaży mimetycznych bądź deformujących składa się:
- wielkość występujących we wzorze plam (im większe, tym lepiej rozbijają sylwetkę),
- kolorystyka i zastosowanie odpowiedniego doboru kontrastów. Składa się na to dobór kolorów występujących w otoczeniu. Efekt deformujący uzyska się jedynie poprzez kontrastowość. Przykładowo zieleń dobrze kontrastuje z khakim, beżem, czernią i szarością,
- częstotliwość powtarzalności wzoru. Dla deformacji największe znaczenie ma, aby pole jednego modułu było jak największe.
Kamuflaże pikselowe
Kamuflaże pikselowe to współcześnie najpopularniejsza i dominująca w sztuce kamuflażu. Cyfrowe kamuflaże wykonywane są z uśrednionego wzoru złożone z tysięcy miniaturowych prostokątów w trzech bądź czterech kolorach. W celu stworzenia prostokątów przetwarza się zdjęcia wybranego środowiska bądź palety barw. Digital Camouflage mają za zadanie odwzorowanie „szumu kolorystycznego” otoczenia w zakresie takim, jakim jest to możliwe. Rozdrobniony wzór stosowany był w CADPAT Camo i słynnym MARPAT. Mimo wielu początkowych problemów tego typu maskowania m.in. deficytu makro i mikro wzoru. Następna generacja cyfrowych kamuflaży wykorzystywała większość zdobyczy maskowań okresu Zimnej Wojny. Przetworzenie fotografii terenu w piksele połączono w taki sposób, by wytworzył on cechy charakterystyczne dla wzorów mimetycznych i deformujących. Zastosowanie zamiast cyfrowych prostokątów miniaturowych kropek, wielokątów, fraktali polepsza całość wzoru. Są to formy występujące w środowisku naturalnym znacznie częściej.
Mikro wzór został rozprowadzony jako drobne plamy, w celu odwzorowania szumu otoczenia. Makro wzór stworzyły gęste skupiska fraktali czy wielokątów w tym samym bądź podobnym kolorze w celu rozbicia sylwetki. Do najpopularniejszych należą digitalowy włoski Vegetato, szereg rosyjskich kamuflaży czy najpopularniejszy obecnie Multicam, który stworzono z myślą o „kamuflażu uniwersalnym”.
Jaki jest najlepszy kamuflaż?
Na koniec nasze Camo Hot Top Ten. Dziesięć najlepszych kamuflaży wybranych przez pracowników Zbrojownia.pl:
- MAPA
- Pencott Greenzone/Wildwood
- Multicam
- DPM
- US Woodland
- Kryptek Mandrake
- A-Tacs FG
- Tiger Stripe
- Partizan
- Flecktarn